آشنایی با اصطلاحات رایج در قراردادهای حمل‌ونقل
قراردادهای حمل‌ونقل در دنیای تجارت و صنایع مختلف، یکی از ارکان اصلی معاملات به شمار می‌روند. این قراردادها به‌ویژه در تجارت بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند چرا که فرآیند حمل‌ونقل کالاها و خدمات می‌تواند پیچیدگی‌های خاصی داشته باشد. در این مقاله به توضیح مفصل اصطلاحات رایج در قراردادهای حمل‌ونقل پرداخته می‌شود که می‌تواند به افراد و شرکت‌ها کمک کند تا در این زمینه آگاهی بیشتری داشته باشند و تصمیمات دقیق‌تری اتخاذ کنند.
1. Incoterms (اصطلاحات تجاری بین‌المللی)
Incoterms (International Commercial Terms) مجموعه‌ای از اصطلاحات استاندارد بین‌المللی است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده و در قراردادهای تجاری و حمل‌ونقل بین‌المللی برای تعیین مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و خطرات طرفین (فروشنده و خریدار) استفاده می‌شود. این اصطلاحات تضمین می‌کنند که هر دو طرف قرارداد از وظایف و حقوق خود آگاهی دارند.
برخی از پرکاربردترین Incoterms شامل:
- EXW (Ex Works): در این شرایط، فروشنده تنها مسئول آماده‌سازی کالا در محل خود (کارخانه، انبار یا دفتر) است و از آن پس هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال حمل‌ونقل یا تحویل کالا ندارد. هزینه‌ها و ریسک‌ها به عهده خریدار است.
- FOB (Free On Board): طبق این شرایط، فروشنده کالا را به بندر مشخص می‌برد و در آنجا تحویل می‌دهد. از این لحظه به بعد، هزینه‌ها و ریسک‌ها به عهده خریدار است.
- CIF (Cost, Insurance, and Freight): فروشنده مسئول هزینه حمل‌ونقل، بیمه و دیگر هزینه‌های مرتبط با انتقال کالا تا بندر مقصد است. این اصطلاح معمولاً برای حمل‌ونقل از طریق کشتی استفاده می‌شود.
- DDP (Delivered Duty Paid): در این شرایط، فروشنده تمامی هزینه‌ها و مسئولیت‌ها، از جمله هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه، مالیات و عوارض گمرکی را بر عهده می‌گیرد و کالا را به محل مورد نظر خریدار تحویل می‌دهد.
2. Freight Forwarder (موسسه حمل‌ونقل)
موسسات حمل‌ونقل، یا همان Freight Forwarders، شرکت‌هایی هستند که خدمات برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی حمل‌ونقل کالا را به‌ویژه در حمل‌ونقل بین‌المللی ارائه می‌دهند. این موسسات به‌عنوان واسطه میان فروشنده و خریدار عمل کرده و تمام مراحل انتقال کالا را از مبدا تا مقصد هماهنگ می‌کنند. خدماتی که این موسسات ارائه می‌دهند عبارتند از:
- انتخاب روش‌های حمل‌ونقل مناسب (هوایی، دریایی، زمینی)
- تنظیم مدارک و اسناد مورد نیاز
- پیگیری حمل‌ونقل و حل مشکلات احتمالی در مسیر
- ترخیص گمرکی و انجام امور مربوط به واردات و صادرات
3. Bill of Lading (بارنامه)
بارنامه یک سند مهم در حمل‌ونقل کالا است که توسط حمل‌کننده (کشتی، هواپیما، کامیون یا هر وسیله حمل‌ونقل دیگر) صادر می‌شود و اثبات‌کننده دریافت کالا توسط حمل‌کننده است. بارنامه جزئیات زیادی از جمله نام فرستنده، گیرنده، نوع کالا، تعداد بسته‌ها و شرایط حمل را شامل می‌شود. این سند معمولاً برای کالاهایی که از طریق کشتی منتقل می‌شوند استفاده می‌شود.
انواع مختلف بارنامه شامل:
- Straight Bill of Lading: بارنامه‌ای که غیرقابل انتقال است و تنها گیرنده مشخص می‌تواند کالا را دریافت کند.
- Order Bill of Lading: این نوع بارنامه قابل انتقال است و می‌تواند به شخص دیگری واگذار شود.
4. Waybill (فاکتور حمل‌ونقل)
Waybill مشابه بارنامه است، با این تفاوت که بیشتر در حمل‌ونقل داخلی یا حمل‌ونقل بدون بیمه استفاده می‌شود. این فاکتور معمولاً در حمل‌ونقل بارهای کم‌حجم یا زمانی که نیاز به مستندات حمل‌ونقل جامع نیست، به‌کار می‌رود.
5. Charter Party (قرارداد اجاره کشتی)
Charter Party قراردادی است که میان صاحب کشتی و شرکت یا فردی که کشتی را اجاره می‌کند، بسته می‌شود. این قرارداد شرایط استفاده از کشتی، مبلغ اجاره، مسیرهای دریایی و تاریخ‌های مورد نظر برای سفر کشتی را مشخص می‌کند. این قرارداد معمولاً برای حمل‌ونقل کالاهای خاص یا برای مدت طولانی‌تر از یک حمل‌ونقل ساده استفاده می‌شود.
6. Dead Freight (فرآیند جابجایی بدون بار)
Dead Freight به هزینه‌ای گفته می‌شود که برای فضای خالی کشتی یا وسیله حمل‌ونقل که بدون بار به مقصد می‌رود، دریافت می‌شود. این هزینه زمانی اعمال می‌شود که بار تعیین‌شده توسط فرستنده یا گیرنده آماده نباشد و حمل‌کننده مجبور شود کشتی یا وسیله حمل‌ونقل را بدون بار به مقصد برساند.
7. Demurrage (هزینه تأخیر)
Demurrage هزینه‌ای است که به دلیل تأخیر در بارگیری یا تخلیه کالا از کشتی یا وسیله حمل‌ونقل در بندر یا ایستگاه‌های دیگر اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، این هزینه به‌عنوان جریمه‌ای برای عدم تحویل کالا در زمان مقرر در نظر گرفته می‌شود. این هزینه معمولاً روزانه محاسبه می‌شود.
8. Carrier (حمل‌کننده)
Carrier به فرد یا شرکتی گفته می‌شود که مسئولیت حمل کالا از یک مکان به مکان دیگر را بر عهده دارد. این حمل‌کننده می‌تواند یک شرکت کشتیرانی، هواپیمایی، یا حمل‌ونقل زمینی باشد. مسئولیت‌های حمل‌کننده شامل اطمینان از سلامت کالا در حین حمل، رعایت زمان‌بندی و انجام سایر خدمات مربوط به حمل‌ونقل است.
9. Transit Time (زمان حمل‌ونقل)
Transit Time به مدت زمانی گفته می‌شود که برای انتقال کالا از محل مبدا به مقصد موردنظر لازم است. این زمان معمولاً بسته به نوع وسیله حمل‌ونقل، شرایط جوی، موانع فنی و مراحل گمرکی متفاوت است. شناخت دقیق زمان حمل‌ونقل برای برنامه‌ریزی‌های تجاری و تحویل به موقع کالا بسیار مهم است.
10. Customs Clearance (ترخیص گمرکی)
ترخیص گمرکی فرآیندی است که شامل بررسی، تایید و تأسیس واردات یا صادرات کالا از طریق مرزهای گمرکی می‌شود. این فرآیند معمولاً نیازمند ارائه اسناد تجاری و پرداخت مالیات‌ها و عوارض گمرکی است. ترخیص گمرکی یکی از مراحل کلیدی در حمل‌ونقل بین‌المللی است که نیاز به دقت و آگاهی از مقررات مختلف دارد.
11. Port of Loading (بندر بارگیری)
Port of Loading به بندری گفته می‌شود که کالا از آنجا برای حمل‌ونقل بین‌المللی بارگیری می‌شود. این بندر نقطه شروع حمل کالا به مقصد نهایی است و معمولاً اطلاعات مربوط به آن در قراردادهای حمل‌ونقل ذکر می‌شود.
12. Port of Discharge (بندر تخلیه)
Port of Discharge به بندری اطلاق می‌شود که کالا در آن تخلیه شده و برای تحویل به گیرنده یا فروشنده آماده می‌شود. این بندر معمولاً بندری است که کالا به‌طور رسمی وارد کشور مقصد می‌شود.
13. LTL (Less Than Truckload) و FTL (Full Truckload)
LTL و FTL به روش‌های حمل‌ونقل بارهای زمینی اشاره دارند. LTL زمانی است که بار حجم کمتری نسبت به ظرفیت یک وسیله حمل‌ونقل دارد و با بارهای دیگر مشترکاً حمل می‌شود. FTL زمانی است که بار یک وسیله حمل‌ونقل را به‌طور کامل پر می‌کند.
نتیجه‌گیری
درک و آشنایی با اصطلاحات رایج در قراردادهای حمل‌ونقل برای انجام معاملات تجاری و حمل‌ونقل بین‌المللی ضروری است. این اصطلاحات می‌توانند به‌طور مؤثری در تصمیم‌گیری‌ها و حل مشکلات مربوط به حمل‌ونقل کمک کنند. برای جلوگیری از مشکلات قانونی و مالی، پیشنهاد می‌شود که همیشه از مشاوران حقوقی و حمل‌ونقل استفاده کنید و اطلاعات دقیق و به‌روز را در مورد شرایط قراردادها و مسئولیت‌ها به‌دست آورید.
اگر سوال خاصی دارید یا نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، کارشناسان لجستیک ایران پاسخگوی شما هستند!!
