حمل و نقل دریایی چیست؟
به جابه‌جایی هر گونه کالا توسط انواع شناورها از طریق اقیانوس، دریا، دریاچه، رودخانه را حمل و نقل دریایی می‌گویند.
بسیاری از محموله ها حجم و وزن بالایی دارند، بنابراین امکان حمل زمینی و حمل هوایی وجود ندارد، یا اگر هم وجود داشته باشد مقرون به صرفه نیست. کشورهایی که به آب های آزاد دسترسی دارند، صادرات و واردات خود را عمدتا از طریق حمل و نقل دریایی انجام می‌دهند.
مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله حمل و نقل دریایی نیز مطالعه شود.
انواع روش های حمل و نقل دریایی
حمل و نقل دریایی کالا از دیرباز تاکنون دست خوش تغییرات چشم گیری شده است. با گذشت زمان و افزایش تعداد، تنوع و امکانات شناورها و بنادر، انواع روش های حمل و نقل دریایی پدید آمدند. تفاوت بین روش‌های حمل و نقل دریایی به نوع محموله، شناور و همچنین مبدا و مقصد بستگی دارد. از جمله روش های حمل و نقل دریایی شامل چارترینگ، کانتینری، فله‌ای، گروپاژ، ترانسشیپ و کراس استافینگ می باشد.
مزایای حمل و نقل دریایی
مقرون به صرفه بودن: هزینه‌های حمل و نقل دریایی به خصوص برای محموله‌های سنگین و بزرگ نسبت به سایر روش‌ها کمتر است.
ظرفیت بالا: کشتی‌ها قابلیت حمل مقادیر زیادی کالا را دارند که در روش‌های دیگر امکان‌پذیر نیست.
کاهش ریسک آسیب به کالا: کالاها در کانتینرهای استاندارد حمل می‌شوند که از آسیب دیدن یا کاهش ارزش آن‌ها جلوگیری می‌کند.
پوشش گسترده: امکان دسترسی به مناطق دورافتاده و غیرقابل دسترس از طریق حمل و نقل زمینی.
لجستیک ایران با افتخار انواع خدمات حمل و نقل بین المللی را با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت برای مشتریان خود فراهم نموده است.
عوامل موثر بر استعلام نرخ حمل و نقل دریایی
حجم و وزن محموله: هر چه محموله بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشد، هزینه حمل و نقل افزایش می‌یابد.
مسیر حمل: مسافت و امنیت مسیر دریایی نیز در تعیین قیمت موثر است.
نوع کانتینر: بسته به نوع کالا و ویژگی‌های کانتینر (مانند یخچال‌دار بودن)، قیمت تغییر می‌کند.
زمان حمل: زمان حمل نیز با توجه به میزان زمان لازم برای رسیدن محموله به مقصد بر هزینه‌ها تأثیر می‌گذارد.
نرخ های حمل و نقل دریایی، که توسط شرکت های کشتیرانی اعلام می شوند، یکسان نیستند. لذا انتخاب شرکت حمل و نقل بین المللی مناسب نیازمند شناخت عوامل اصلی تعیین کننده قیمت حمل و نقل می باشد که در ادامه به آن پرداخته شده است:
حجم و وزن
یکی از بزرگترین عوامل تعیین کننده قیمت حمل و نقل دریایی، حجم و وزن محموله است. در حمل و نقل کانتینری، اینکه محموله مورد نظر به فضای کامل کانتینر نیاز دارد یا اینکه بخشی از فضای کانتینر را لازم داشته باشد، عامل مهمی برای قیمت گذاری است.
مسیر
در قیمت گذاری محموله های دریایی، مسیر حمل دریایی یکی دیگر از عوامل موثر بر هزینه است. مسیری که پرترددتر باشد، معمولا به دلیل وجود رقابت بین شرکت ها، هزینه حمل و نقل دریایی کمتر است. عامل موثر دیگر در مورد مسیر امنیت می باشد. مسیرهایی که امنیت کمتری دارند خطوط کشتیرانی هزینه ریسکی که وجود دارد را به صورت غیر محسوس و غیرمستقیم از مشتری دریافت می کنند.
نوع کانتینر
محموله هایی که قرار است به روش دریایی حمل شوند در کانتینر حمل می شوند. نوع و مشخصات کانتینرهای ترجیحی برای محموله های مورد حمل، عامل مهمی در محاسبه بار است. کانتینر علاوه بر تفاوت در محاسبه با توجه به سایز دارای ویژگی های مختلفی از جمله داشتن ویژگی خنک کننده و مناسب بودن برای حمل و نقل حیوانات زنده هستند.
زمان حمل
زمان سپری شده از مبدأ (محل بارگیری کالا روی وسیله حمل) تا نقطه ورود محموله به مقصد (محل تخلیه کالا از روی وسیله حمل) را زمان حمل یا زمان عبور می نامند. هزینه حمل و نقل دریایی نسبت مستقیمی با زمان حمل یا زمان عبور دارد.
مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله استعلام نرخ حمل دریایی نیز مطالعه شود.
لیست هزینه های حمل و نقل دریایی
اما اگر بخواهیم عوامل موثر بر استعلام نرخ حمل دریایی را با جزئیات بیشتر و دقیق تری بررسی کنیم باید بدانیم که هزینه های مربوط به حمل و نقل دریایی را در سه دسته می توان جای داد:
1. هزینه های قبل از حمل و نقل دریایی
2. هزینه حمل و نقل دریایی
3. هزینه های بعد از حمل و نقل دریایی
لیستی از هزینه های معمول برای استعلام نرخ حمل دریایی در هر گروه ارائه شده است.
1- هزینه های قبل از حمل و نقل دریایی
پیش حمل اصطلاحی است که به هر حرکت داخلی قبل از بارگیری کانتینر در بندر بارگیری داده می شود. چنین فعالیتی می تواند در محل دقیقی به عنوان بندر بارگیری یا در مکانی نزدیک به بندر بارگیری رخ دهد. فعالیت پیش از حمل با توجه به موقعیت و زیرساخت های بندر مبدا به روش های مختلف حمل به ویژه حمل زمینی توسط حامل یا فرستنده کالا انجام شود.
بخشی از فعالیت ها در محوطه کانتینری قبل از تحویل کانتینر برای صادرات به بندر انجام می شود. این اقدامات مشمول هزینه هایی به شرح زیر می باشد.
· هزینه اضافی استفاده از شاسی: هزینه ای برای استفاده از شاسی همراه با کانتینر حمل و نقل برای تسهیل حمل و نقل زمینی از درب فرستنده به بندر تحمیل می شود.
· هزینه های بسته بندی: یک انبار شخص ثالث ممکن است برای بسته بندی محموله در کانتینر در محل خود هزینه ای دریافت کند. اگر محموله مستقیماً در محل فرستنده بسته بندی شود، این هزینه در این قرارداد اعمال نخواهد شد.
· ترخیص کالا از گمرک: هزینه ای که برای ترخیص کالا در گمرک مبدا به کارگزار گمرک پرداخت می شود.
· هزینه اسکله: هزینه ای که توسط صاحب اسکله در قبال حمل و نقلی که روی اسکله حمل می شود ارزیابی می شود.
· هزینه‌های اسناد: هزینه‌هایی که ممکن است برای تهیه اسناد صادراتی مانند گواهی مبدا، مجوزهای صادرات، مجوزها و مواردی است که در استعلام نرخ حمل دریایی اعمال می شود.
2- هزینه حمل و نقل دریایی
حمل دریایی اصطلاحی است که به جابجایی محموله در دریا بوسیله کشتی یا شناور از بندر بارگیری تا بندر تخلیه اتلاق می شود.
صدها اپراتور در سراسر جهان خدمات حمل و نقل دریایی را ارائه می دهند. با توجه به به قرارداد حمل و نوع خدمات مورد توافق متقابل بین حامل و فرستنده، هر شرکت حامل هزینه های قابل اجرا را در لیست قیمت خدمات حمل و نقل خود خواهد داشت.
EBS: مخفف “Emergency Bunker Surcharge” است و برای پوشش هزینه های سوخت، به هزینه حمل و نقل اضافه می شود.
EIS: مخفف “Equipment Imbalance Surcharge” است و هزینه ای بر نرخ حمل و نقل اقیانوسی است که توسط خطوط کشتیرانی برای بازیابی هزینه های مربوط به برداشتن مقادیر زیادی کانتینر خالی از یک کشور یا کشورهایی که در آن کانتینرهایی که قبلاً به آن مکان ها وارد شده اند، استفاده صادراتی وجود ندارد، اعمال می شود.
هزینه معمولاً یک نرخ ثابت برای هر کانتینر است و لزوماً در همه معاملات یا همیشه اعمال نمی شود. در عوض، تنها زمانی استفاده می‌شود که چنین عدم تعادل‌های تجاری مستلزم هزینه‌های قابل توجهی برای جابه‌جایی ظروف خالی از مکانی به مکان دیگر باشد.
هزینه بار خطرناک: هزینه ای است که بابت حمل و نقل مواد یا کالاهای خطرناک از مشتری اخذ می گردد.
عوارض بندری: هزینه هایی که توسط مقامات بندر در کشتی هایی که از امکانات بندر استفاده می کنند، دریافت می کند.
3- هزینه های بعد از حمل و نقل دریایی
اصطلاحی است که به هر حرکت داخلی که پس از تخلیه کانتینر در بندر تخلیه انجام می شود، اطلاق می شود. چنین فعالیتی می تواند در محل دقیقی به عنوان بندر تخلیه یا مکانی نزدیک به بندر تخلیه رخ دهد.
این کار ممکن است توسط حامل با استفاده از حالت های جاده ای یا ریلی انجام می شود. مشابه قبل از حمل، چند فعالیت وجود دارد که در یک محموله کانتینری پس از تخلیه کانتینر از کشتی انجام می شود. این فعالیت ها نیز در استعلام نرخ حمل بار دریایی موثر است.
این فعالیت ها عبارتند از (الزاما به موارد زیر محدود نمی گردد):
· هزینه اضافی استفاده از شاسی: هزینه ای برای استفاده از شاسی همراه با کانتینر حمل و نقل برای تسهیل حمل و نقل زمینی از بندر به درب گیرنده تحمیل می شود.
· هزینه های باز کردن بسته بندی: هزینه ای که یک انبار شخص ثالث ممکن است برای باز کردن محموله از کانتینر در محل خود دریافت کند. اگر محموله مستقیماً در محل گیرنده باز بسته شود، این هزینه در این قرارداد اعمال نخواهد شد.
· ترخیص کالا از گمرک: هزینه ای که به کارگزار گمرکی برای ترتیب ترخیص کالا از گمرک شما پرداخت می شود ممکن است شامل پرداخت هر گونه حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه های مربوط به گمرک باشد.
· هزینه‌های اسناد: هزینه‌هایی که ممکن است برای تهیه اسناد واردات مانند اسناد ترخیص، مجوزها و موارد دیگر اعمال شود.
· هزینه جابجایی: هزینه ای است کع برای حمل، نگهداری یا بسته بندی کالا پس از حمل و نقل دربایی در نظر گرفته می شود.
· هزینه آزادسازی: هزینه ای که بندر مقصد برای آزاد کردن محموله برای جابجایی یا اقدام بیشتر دریافت می کند.
اطلاعات ضروری جهت گرفتن نرخ حمل دریایی
جهت مشخص کردن دقیق هزینه ها و گرفتن استعلام قیمت و نرخ حمل دریایی از شرکت های حمل و نقل بین المللی داخلی و خارجی بایستی اطلاعات زیر را به درستی مشخص کرده و در اختیار آن ها قرار دهند.
· نوع بار: عنوان کالایی که قرار است حمل شود به همراه HS Code.
· اطلاعات محل بارگیری: در حالت EXWآدرس مبدا بارگیری و برای حالت FOB نام بندرگاه مبدا
· اطلاعات محل تخلیه: نام بندرگاه مقصد به عنوان محل خروج بار از کشتی حامل
· میزان بار: مشخص کردن میزان دقیق وزن یا حجم محموله و در صورت لزوم هر دو.
· انتخاب کانتینر: انتخاب نوع و تعداد کانتینر جهت حمل بار برای روش حمل کانتینری
مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله شرکت های حمل و نقل بین المللی نیز مطالعه شود.
مراحل حمل و نقل دریایی در واردات و صادرات
تحویل کالا به متصدی حمل
ترخیص کالا از گمرک مبدا
حمل دریایی محموله
ترخیص کالا از گمرک مقصد
تحویل کالا به مقصد نهایی
حمل و نقل دریایی کالا را میتوان به ۶ مرحله تقسیم کرد. هرکدام از این مراحل مشمول هزینه می شود بنابراین توصیه می شود خریدار و فروشنده مشخص کنند که هر کدام چه بخشی از هزینه ها را تقبل خواهند کرد. در ادامه مطلب مراحل حمل و نقل دریایی را، بررسی خواهیم کرد.
تحویل کالا به متصدی حمل
در اولین مرحله از مراحل حمل و نقل کالا، مسئول ارسال بایستی محموله را به حمل کننده کالا تحویل دهد. معمولا نحوه انتقال کالا در این مرحله به صورت زمینی بوده و معمولا از کامیون ها و قطار استفاده می گردد.
ترخیص کالا در گمرک مبدا
هر محموله‌ای که قرار باشد از کشور خارج شود، باید چند مرحله قانونی را طی کرده و مورد بررسی قرار بگیرد. برای ترخیص کالا از گمرک، در ابتدا باید یک درخواست تنطیم شده به همراه چند سند مورد نیاز به مراجع مربوطه ارائه داده شود. این اسناد شامل مدارک مربوط به کالا، مدارک مربوط به صاحب کالا و مدارک مربوط به نماینده صاحب کالا می‌شوند. معمولا این کار توسط شرکت‌هایی انجام می‌شود که دارای گواهینامه‌های معتبر گمرکی بوده و به عنوان شرکت‌های واسطه گمرکی عمل می‌کنند. امکان ترخیص کالا هم توسط حامل محموله که گواهینامه دارد و هم توسط شخصی که از طرف حامل مشخص شده، وجود دارد. حتی امکان انجام آن توسط واسطه‌های گمرکی که توسط فرستنده مشخص شده‌اند نیز وجود دارد. این واسطه‌ها تنها همین کار را انجام می‌دهند و در مراحل دیگر نقشی ندارند. نکته مهمی که وجود دارد این است که ترخیص کالا از گمرک باید پیش از زمان حرکت محموله به کشور مقصد انجام شود.
بارگیری کالا در مبدا
یکی دیگر از مراحل حمل و نقل کالا، مرحله بار زدن کالا است. این فرایند شامل تمام مراحل جابه‌جایی و بررسی کالا از زمان رسیدن به انبار اصلی تا زمان بار زدن آن می‌شود. امور مختلف معمولا با هماهنگی نماینده شرکت حمل و نقل بین المللی انجام و پس از بررسی‌های لازم، محموله جهت بارگیری روی کشتی یا شناور جهت حمل دریایی بارگیری خواهد شد.
حمل و نقل دریایی
در این مرحله شرکت حمل و نقل دریایی متعهد می شود که محموله را در یک بازه مشخص تحویل گیرنده دهد. هزینه این مرحله صرفا شامل جابه‌جایی کالا نشده و گاها مبالغی برای انبارداری، تطبیق ارز، مالیات و … توسط فروشنده یا خریدار پرداخت می شود.
ترخیص کالا در گمرک مقصد
فرایند ترخیص کالا از گمرک، پیش از رسیدن محموله به کشور مقصد شروع می‌شود. دقیقا همانند ترخیص کالا در مبدا، در این مرحله نیز اسناد و مدارک مورد نیاز بر اساس قوانین مشخص در اختیار مراجع مربوطه قرار خواهند گرفت. ترخیص این کالاها در گمرک معمولا توسط اشخاص و شرکت‌های تخصصی که در این حوزه فعالیت دارند، انجام می‌شود. معمولا وارد کننده یا به عبارتی خریدار ترخیص‌کار را استخدام می کند.
تحویل گرفتن محموله
حال باید محموله مورد نظر از وسیله حمل و نقل تخلیه شده و به محل حضور خریدار منتقل شود. مسئول پرداخت این هزینه‌ها بایستی مشخص شده باشد که یکی از طرفین قرارداد یعنی خریدار یا فروشنده براساس توافق حاصل شده مسئول آن خواهند بود. پس از تخلیه محموله از وسیله حمل، خریدار یا نماینده وی بایستی ترتیب انتقال کالاهای مورد نظر را به انبار دهد. هزینه این انتقال در نهایت بر عهده خود شخص خریدار خواهد بود.
لجستیک ایران با افتخار انواع خدمات بازرگانی را با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت برای مشتریان خود فراهم نموده است.
اسناد اصلی حمل و نقل دریایی
پس از توضیحاتی که درباره مراحل حمل و نقل دریایی کالا ارائه کردیم، اکنون زمان آن رسیده که با اسناد مورد نیاز حمل و نقل آشنا شویم. در یک دسته‌بندی کلی، میتوان این اسناد را به دو گروه اسناد متداول (ضروری) و اسناد خاص تقسیم کرد. انواع اسناد متداول به شرح زیر می‌باشند که در ادامه مطلب به تعدادی از آن‌ها خواهیم پرداخت.
- بارنامه
- پیش فاکتور و فاکتور
- گواهی مبدا
- پکینگ لیست
- گواهی بازرسی
- بیمه‌نامه
بارنامه دریایی
بارنامه نوعی سند مالکیتی است که دارای قابلیت انتقال نیز می‌باشد. این سند به عنوان یک قرارداد برای حمل و نقل، بارگیری و تخلیه کالا روی کشتی می باشد که توسط شرکت‌های کشتیرانی و حمل و نقل دریایی صادر می‌شود. پس از صدور بارنامه، مالکیت کالا از فروشنده به شرکت حمل و نقل دریایی منتقل می‌شود.
پیش فاکتور و فاکتور
پیش فاکتور یا پروفرما اینویس نوعی سند است که در آن فروشنده اطلاعات محصول و قیمت را به صورت مکتوب به اطلاع خریدار می رساند. درواقع پروفرما همان پیش فاکتور است و در صورتی که توسط خریدار و کشور مقصد تایید شود، مجوز ورود کالا صادر می‌شود. فاکتور نیز تقریبا مشابه پیش فاکتور است و فقط کلمه نوشته شده در سربرگ تفاوت آن‌ها را مشخص می‌کند. اما لازم به ذکر است که با صدور پیش فاکتور و ارسال آن، الزامی در انجام معامله وجود نخواهد داشت؛ در حالی که صدور فاکتور به منزله انجام معامله می‌باشد.
گواهی مبدا
گواهی مبدا یکی از مدارکی است که در تمام مراحل حمل و نقل کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد. این سند نشان‌دهنده نام کشور تولیدکننده کالای مورد نظر بوده و شامل شرح کالا می‌شود. این سند باید توسط تولید کننده یا نمایندگان آن صادر شود و در برخی مواقع توسط سفارت کشور مقصد نیز کنترل و تایید می‌شود.
پکینگ لیست
پکینگ لیست یا لیست بسته‌بندی نیز یکی دیگر از اسنادی است که در طول تمام مراحل حمل و نقل کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد. این سند شامل اطلاعاتی درباره تعداد، وزن، اندازه و محتویات بسته بندی شده می باشد. همچنین باید مشخصات خریدار و فروشنده، اطلاعات محل بارگیری و تخلیه کالا، وزن، شماره فاکتور و … در آن لحاظ شده باشد. البته نیازی نیست در پکینگ لیست به جزئیات قیمت اشاره شود.
گواهی بازرسی
این گواهی سندی است که اولین مراحل حمل و نقل کالا، یعنی تحویل محموله به حامل در کشور مبدا صادر می‌شود. نماینده خریدار یا شرکت‌های بازرسی، در گواهی بازرسی به مواردی مانند اطمینان خریدار از کیفیت و کمیت، اندازه، بسته‌بندی، نوع بارگیری، وسیله حمل کننده و … اشاره می‌کنند.
بیمه حمل و نقل دریایی
بیمه حمل و نقل دریایی یا بیمه باربری دریایی به قراردادی اطلاق می شود که بین شرکت بیمه و صاحبین بار برای جبران خسارات وارده به بار منعقد می شود. در قرارداد بیمه حمل و نقل دریایی، بيمه‌گر (شرکت بیمه) در ازاي پرداخت مبلغی كه از طرف بيمه‌گذار (صاحب بار) دريافت مي‌كند، در صورت بروز حادثه در جريان حمل كالا، خسارت وارده را طبق شرايط و مندرجات بيمه نامه جبران نماید.
بیمه باربری دریایی بیمه اموالی است که از مکانی به مکان دیگر با کشتی جابجا می شود. بنابراین، بیمه باربری دریایی خسارت ناشی از خطرات مربوط به کشتیرانی دریایی بیمه می‌کند.
لجستیک ایران با افتخار پاسخگوی نیازهای تجار و متقاضیان حمل و نقل بین المللی می باشد. همین حالا جهت دریافت خدمات با ما تماس بگیرید.
