حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی چیست؟

در یک تعریف کلی به جابه‌جایی هر گونه کالا توسط انواع کشتی، قایق و سایر شناورها از طریق اقیانوس‌، دریا، دریاچه‌، رودخانه‌ و یا کانال های آبی‌ را حمل و نقل دریایی می‌گویند.

بسیاری از کالاهایی که در دنیا جابه‌جا می‌شوند دارای حجم و وزن زیاد هستند. جابه‌جایی این‌گونه کالاها به روش زمینی و هوایی یا به صرفه نیست و یا در برخی موارد غیرممکن است. به همین دلیل است که استفاده از انواع روش‌های حمل و نقل دریایی بسیار مرسوم و متداول است. کشورهایی که به آب های آزاد دسترسی دارند، عمده صادرات و واردات با تناژ بالای خود را به واسطه بنادر مجهز و پیشرفته از طریق حمل و نقل دریایی انجام می‌دهند.

حمل و نقل دریایی یکی از قدیمی‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های حمل کالا در سطح جهان است. این روش به دلیل توانایی حمل بارهای بزرگ و سنگین، نقشی حیاتی در تجارت بین‌المللی دارد. در ادامه به بررسی تاریخچه، انواع، مزایا و معایب این روش حمل و نقل و همچنین اهمیت آن در واردات کالا از هلند به ایران می‌پردازیم.

تعریف حمل و نقل دریایی

به انتقال انواع کالا از طریق آبراه‌ها، اعم از اقیانوس، دریا، دریاچه، رودخانه یا کانال‌های آبی، حمل و نقل دریایی گفته می‌شود. در این روش، محموله‌ها با استفاده از شناورها مانند کشتی‌ها و قایق‌ها جابه‌جا می‌شوند.

حمل و نقل دریایی به‌ویژه برای جابه‌جایی کالاهای سنگین و حجیم که از طریق سایر روش‌های حمل مقرون به صرفه نیستند یا حتی غیرممکن است، اهمیت زیادی دارد. کشورهایی که به آب‌های آزاد دسترسی دارند، از این روش برای بخش عمده‌ای از صادرات و واردات خود استفاده می‌کنند.

لجستیک ایران با افتخار انواع خدمات حمل و نقل بین المللی را با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت برای مشتریان خود فراهم نموده است.

تاریخچه حمل و نقل دریایی:

تاریخچه حمل و نقل دریایی به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. از حدود 10 هزار سال پیش، تجارت و جابه‌جایی کالا از طریق آب‌های داخلی و دریاها آغاز شد. اولین مسیرهای تجاری دریایی بین هند و پاکستان در حدود 5000 سال پیش شکل گرفت. با توجه به خطراتی که در سفرهای زمینی وجود داشت، دریانوردان ترجیح دادند کالاها را از طریق دریا جابه‌جا کنند.

قدرت‌های استعماری اروپا مانند اسپانیا، پرتغال، انگلیس، هلند و فرانسه در قرن شانزدهم، شبکه‌ای جهانی برای تجارت دریایی ایجاد کردند. امروزه نیز، حمل و نقل کانتینری که از دهه 1970 به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفت، تحولی بزرگ در این صنعت ایجاد کرده است.

نگاهی به تاریخ داد و ستد و حمل و نقل نشان می دهد که از حدود ده هزارسال پیش، تجارت در ساحل دریاچه ها، رودخانه ها و دریاها پدید آمده اند. حدود 5000 سال پیش، اولین راه های تجارت بین هند امروزی و پاکستان در مسیر دریای عرب شکل گرفت. به دلیل حمله راهزن ها به کاروان ها، سفر زمینی خطرناک بود، به همین خاطر دریانوردان سفرهای تجاری دریایی را آغاز کردند. آنها بوسیله اسطرلاب مسیریابی را انجام می دادند.

براساس شواهد، تجارت دریایی بین تمدن ها حداقل به دو هزار سال قبل مربوط می شود. همچنین شروع ناوبری در سومر را بین 3 تا 4 هزار سال قبل از میلاد تخمین زده اند.

اولین قایق های بادبانی واقعی اقیانوس پیما توسط مردم اتریش اختراع شد که این امر باعث سفرهای گسترده به جزایر هند و اقیانوس آرام گردید. اتریشی ها سفرهای تجاری به آسیای جنوبی را در حدود ششصد تا هزار سال قبل از میلاد ایجاد کردند که بعدها به جاده ابریشم دریایی تبدیل شد.

مصریان از طریق دریای سرخ راه های تجاری دریایی را شروع و با ورود به عربستان ادویه جات را به کشورشان وارد کردند. در زمان ژولیوس سزار، چندین مسیر تجاری ترکیبی (زمینی و دریایی) به ثبت رسید. قدرت های استعماری اروپا، یعنی اسپانیا، پرتغال، انگلیس، هلند و فرانسه اولین کشورهایی بودند که از قرن شانزدهم شبکه قابل اعتماد تجارت دریایی جهانی را ایجاد کردند.

بیشتر فعالیت های حمل و نقل دریایی در آن دوران، بر اطراف دریای مدیترانه، شمال اقیانوس هند، اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس شمالی از جمله جزایر کارائیب متمرکز بود. حمل و نقل کانتینری از دهه 1970، انقلابی بزرگ در حمل و نقل دریایی ایجاد کرد. در این حالت محموله ها در جعبه، پالت، بشکه و … بسته بندی شده و در حجم گسترده داخل کانتینر جابه جا می شدند.

انواع روش های حمل و نقل دریایی:

حمل و نقل دریایی شامل چندین روش مختلف است که هرکدام برای نوع خاصی از محموله‌ها و شرایط استفاده می‌شوند:

1. کراس استافینگ (Cross Stuffing): این روش برای تعویض کانتینرها استفاده می‌شود. در این فرآیند، بار از یک کانتینر تخلیه شده و در کانتینری دیگر بارگیری می‌شود.
2. ترانسشیپمنت (Transshipment): در این روش، محموله از یک کشتی به کشتی دیگر بدون تخلیه و بارگیری مجدد منتقل می‌شود. این روش در مواردی که حمل مستقیم به مقصد امکان‌پذیر نیست، استفاده می‌شود.
3. فله (Bulk): در حمل فله، کالاهایی که امکان بسته‌بندی ندارند یا بسته‌بندی آن‌ها مقرون به صرفه نیست، جابه‌جا می‌شوند. موادی مانند غلات، مواد نفتی و محصولات پتروشیمی با این روش حمل می‌شوند.
4. چارترینگ (Chartering): در این روش، یک کشتی به‌طور کامل برای حمل کالا اجاره می‌شود. این روش برای محموله‌هایی که حجم بالایی دارند یا بسته‌بندی مشخصی ندارند، کاربرد دارد.
5. گروپاژ (Groupage): در این روش، کالاهای مختلف از فرستندگان متعدد در یک کانتینر گروه‌بندی و به مقصد حمل می‌شوند.

حمل و نقل دریایی به روش کراس استاف یا کراس استافینگ (Cross Stuffing)

در حمل و نقل دریایی به روش کراس استاف بار در محل انبار یا CFS یا انبار کانتینرها از کانتینر تخلیه شده و مجددا در یک کانتینر دیگر بارگیری می‌شود. کراس استافینگ را می توان فرآیند تعویض کانتینر هم نامگذاری کرد. روش کراس استاف راهکاری برای جا به جایی بارها بین کانتینرهای مختلف است. در این روش بارها از روی کانتینری در یک کشتی تخلیه می‌شوند تا مجددا روی کانتینر کشتی دیگر برای ارسال به مقصد بارگیری شوند. از حمل و نقل دریایی به روش کراس استافینگ در مواقع تحریم و برای دور زدن تحریم ها استفاده می شود. کراس استافینگ برای کشور هایی چون ایران که زیر فشار تحریم های بین المللی است، زیاد مورد استفاده قرار می گیرد.

حمل دریایی کالا به روش ترانسشیپ یا ترانشیپ (Transshipment)

ترانسشیپ یا ترانسشیپمنت یا ترانشیپ یا ترانشیپمنت عبارت است از انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر و در نوع پرکاربرد و رایج آن به انتقال محموله از یک کشتی به کشتی دیگر نیز گفته می شود. در حمل و نقل دریایی به روش ترانسشیپ، بار بدون تخلیه و بارگیری مجدد وارد کشتی دیگری شده و به مقصد نهایی ارسال می گردد. در ترانسشیپ حمل و نقل دریایی در یک بندر واسط اتفاق می افتد. اگر انتقال کالا از مبدا به مقصد بصورت مستقیم و بدون واسطه امکان پذیر نباشد از روش ترانسشیپ برای رساندن کالا به مقصد استفاده می شود. برای مثال کالایی را از مبدا به یک بندر میانی می فرستند و از آنجا بار به کشتی دیگر و یا هر وسیله حمل دیگری وارد شده و به سمت مقصد حرکت می کند.

حمل و نقل دریایی به روش فله یا بالک (Bulk)

در حمل و نقل دریایی به روش فله (Bulk)، کشتی‌ها محموله ای را جابه‌جا می‌کنند که امکان بسته‌بندی‌شان وجود ندارد یا بسته بندی مقرون به صرفه نیست. انواع مواد جامد و مایع فله با این روش جابه‌جا می‌شوند. مواد خشک، مایعات و حتی فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در این دسته قرار می‌گیرند.

حمل و نقل دریایی به روش چارترینگ (Chartering)

حمل و نقل دریایی به روش چارترینگ به معنی اجاره کامل کشتی می باشد. هنگامی که محموله حجم بالایی داشته باشد و یا محموله ارسالی بسته بندی مشخصی نداشته باشد از این روش استفاده می شود. در چارترینگ صرفا کالای یک فرد یا شرکت خاص در کشتی قرار می‌گیرد و کشتی یک مقصد مشخص دارد.

حمل و نقل دریایی به روش گروپاژ (groupage)

در توضیح حمل و نقل بین المللی به روش گروپاژ، شرکت های حمل ونقل بین المللی این امکان را دارند که کالاهای مختلف و همگون که فرستندگان مختلفی دارند را تحت عنوان یک بار و به شکل گروهی بسته بندی به یک مقصد واحد حمل کنند. در واقع، شرکت‌های کشتیرانی و شرکت های حمل و نقل بین المللی با این روش از همه ظرفیت کانتینر استفاده خواهند کرد. در چنین شرایطی مالک کشتی بارنامه گروهی برای این کالا های یکسان صادر می کند. این نوع حمل و نقل را اصطلاحا گروپاژ می گویند.

مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله انواع کشتی‌در حمل و نقل دریایی نیز مطالعه شود.

مزایای حمل و نقل دریایی:

• حمل محموله های بزرگ، سنگین و یا حجیم را به راحتی می توان از طریق حمل و نقل دریایی انجام داد.
• حمل و نقل دریایی کالا در این روش نسبت به سایر روش های حمل بار مقرون به صرفه تر است.
• با توجه به اینکه حمل اکثر کالاها در روش حمل و نقل دریایی به صورت کانتینری می باشد، شرایط منفی مانند آسیب دیدگی یا کاهش ارزش بار وجود ندارد.
• ارزان ترین روش حمل بار برای ابعاد و اوزان گوناگون و برای مسافت های مختلف به جز در موارد استثنا، حمل دریایی است.
• ایده آل ترین روش حمل بار و گاها تنها روش برای جابجایی محموله های بسیار بزرگ حمل و نقل دریایی است.
• قیمت کرایه حمل و نقل دریایی در طول سال و در صورت عدم وقوع اتفاقات خاص دارای ثبات نسبی است.
• تشریفات گمرکی کالا در روش حمل و نقل دریایی در مدت زمان کوتاهی انجام می شود.

مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله حمل و نقل دریایی از چین به ایران نیز مطالعه شود.

معایب حمل و نقل دریایی:

مهمترین و شاید تنها عیب حمل و نقل دریایی طولانی بودن زمان رسیدن کالا به مقصد در مقایسه در مقایسه با حمل و نقل هوایی و حمل و نقل زمینی باشد. برای تجار و بازرگانانی که فاکتور زمان برایشان اولویت ندارد، بهترین انتخاب حمل دریایی خواهد بود.

هزینه و قیمت حمل و نقل دریایی :

قیمت حمل و نقل دریایی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع کالا: حمل برخی از کالاها مانند مواد یخچالی یا سوخت خام هزینه بیشتری دارد.
• وزن و حجم کالا: کالاهایی با حجم و وزن بالا هزینه بیشتری برای حمل خواهند داشت.
• مسافت و مسیر حمل: فاصله بین بندر مبدا و مقصد و امکانات موجود در بنادر بر قیمت نهایی تأثیرگذار است.

قیمت حمل و نقل دریایی به عوامل بسیاری از جمله مسافت بین مبدا و مقصد، نوع کالا، حجم، وزن، اندازه، نوع کشتی حمل کننده، روش حمل دریایی، میزان عرضه و تقاضا برای کشتی یا کانتینر و... بستگی دارد.

تجار و بازرگانان جهت استعلام قیمت های حمل و نقل دریایی بایستی موارد زیر را بطور دقیق به شرکت های کشتیرانی و شرکت های حمل و نقل دریایی اعلام کنند:

• نوع بار:

با توجه به نوع باری که می خواهید از طریق حمل و نقل دریایی جابجا کنید، مانند کالاهای خشک، مواد غذایی یا کالاهای یخچالی، مواد اولیه پالایشگاهی، سوخت خام و… هر کدام نرخ متفاوتی را برای حمل و نقل دریایی خواهد داشت.

• وزن، حجم و ابعاد بار:

وزن، حجم و ابعاد بار از عوامل اصلی و تعیین کننده نرخ حمل و نقل دریایی هستند. اگر بار شما فله یا باری با وزن متوسط است قیمتی متفاوت از بار بسته بندی با حجم بالا دارد. در بعضی موارد امکان دارد شما نیازمند یک بخشی از یک کانتینر یا یک یا چند کانتینر و یا یک کشتی بزرگ باشید، بنابراین مشخص شدن وزن و حجم بار برای تعیین قیمت حمل و نقل دریایی بسیار تعیین کننده است.

• روش حمل بار:

اینکه روش حمل بارمحموله به صورت فله یا کانتینری باشد قیمت حمل و نقل دریایی متفاوت است. قیمت های حمل کانتینری با توجه به نوع کانتینر و ابعاد آن متفاوت خواهد بود. انتخاب روش حمل حمل محموله از عوامل تاثیرگذار روی اعلام نرخ حمل و نقل دریایی است.

• بندر بارگیری کالا و بندر تخلیه کالا:

امکانات بارگیری و تخلیه بنادر، امنیت مسیر بین دو بندر و از همه مهمتر فاصله بین بندر مبدا و مقصد از جمله عوامل تاثیرگزار روی نرخ حمل و نقل دریایی هستند.

مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله استعلام نرخ حمل دریایی نیز مطالعه شود.

چرا باید حمل و نقل دریایی را انتخاب کنیم؟

حمل و نقل دریایی یکی از بهترین گزینه‌ها برای جابه‌جایی کالاهای سنگین و بزرگ در مسافت‌های طولانی است. این روش به‌ویژه برای واردات کالاهایی مانند مواد اولیه، ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات سنگین از هلند به ایران بسیار مناسب است.

یکی از مهمترین مزایای حمل و نقل دریایی مقرون به صرفه بودن آن نسبت به سایر روش های حمل و نقل بین المللی می باشد. به همین جهت اکثر تجار و بازرگانان حمل و نقل دریایی را به سایر روش ها ترجیح می دهند. هم اکنون بیش از 70درصد از حجم تجارت بین المللی از طریق حمل و نقل دریایی صورت می گیرد.

دیگر مزیت حمل و نقل دریایی امکان حمل بار در حجم و تناژ بالاست. کشتی های بزرگ باربری می توانند تا 500 هزار تن بار را حمل کنند. برای اشخاصی که نیاز به حمل بار در تناژ بالا دارند، حمل و نقل دریایی بهترین روش و در برخی موارد تنها روش ممکن جهت حمل محموله های بسیار سنگین است.

ثبات نسبی نرخ کرایه حمل و نقل دریایی از دیگر مزایای حمل دریایی است. لازم به ذکر است که نرخ کرایه کشتی های آزاد با توافق صاحب بار و شرکت حمل و نقل تعیین می گردد. نرخ حمل کانتینری از قبل مشخص شده اما تا حدی امکان مذاکره وجود دارد.

شرکت های حمل و نقل بین المللی، شرکت های کشتیرانی و شرکت های فورواردری مختلفی وجود دارند که سرویس های حمل و نقل دریایی را با کیفیت ها و قیمت های مختلف ارایه می دهند، بنابراین تجار بایستی دقت نمایند بهترین شرکت ها را شناسایی و انتخاب نمایند.

جمع‌بندی

حمل و نقل دریایی به‌دلیل مزایای فراوان، از جمله ظرفیت بالا، مقرون به صرفه بودن و ثبات نرخ‌ها، یکی از پرکاربردترین روش‌های حمل کالا در سطح جهان است. برای واردات از کشورهای اروپایی مانند هلند به ایران، این روش همچنان به‌عنوان بهترین گزینه مطرح است.

لجستیک ایران با افتخار پاسخگوی نیازهای تجار و متقاضیان حمل و نقل دریایی می باشد. همین حالا جهت دریافت خدمات با ما تماس بگیرید.