انواع کشتی در حمل و نقل دریایی
حمل و نقل دریایی یکی از اصلی‌ترین روش‌های جابجایی کالا در سطح بین‌المللی است. حمل و نقل دریایی ارزان و مناسب برای انواع کالاهای سنگین و بزرگ می‌باشد. بیش از ۷۰ درصد تجارت جهانی از طریق دریا صورت می‌گیرد. در این مقاله به بررسی انواع کشتی‌ها و کاربردهای مختلف آنها در ترابری دریایی خواهیم پرداخت.
انواع روش های حمل و نقل به چهار گروه تقسیم می شوند که عبارتند از دریایی، هوایی، ریلی و جاده‌ای که هر کدام از آنها وسایل نقلیه مخصوص به خود را دارند. یکی از مهمترین مزیت های حمل و نقل دریایی هزینه کمتر آن نسبت به سایر روش های حمل و نقل می باشد. حمل دریایی ارزانترین روش حمل و نقل محسوب شده و مناسب برای انواع گوناگونی از کالاها می باشد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی در صنایع دریایی و تولید کشتی های غول پیکر، نفت کش های اقیانوس پیما و غیره بیش از ۷۰ درصد تجارت دنیا از طریق دریا صورت می گیرد. با توجه به نیاز روزافزون کشورها برای جابجایی کالا از راه دریا و تفاوت در ابعاد و قیمت و نوع کالایی که کشتی ها حمل می کنند، شناخت انواع کشتی از اهمیت بالایی در حمل دریایی برخوردار است.
لجستیک ایران با افتخار انواع خدمات حمل و نقل بین المللی را با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت برای مشتریان خود فراهم نموده است.
1- طبقه بندی بر اساس مسیر کشتیرانی
2- طبقه بندی بر اساس نوع فعالیت کشتی
مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله حمل و نقل دریایی نیز مطالعه شود.
1- طبقه بندی بر اساس مسیر کشتیرانی:
هرچند کشتی ها بر اساس محموله هایی که باید حمل نمایند طراحی و ساخته می شوند اما از نقطه نظر خط سیر می توان کشتی ها را به دو گروه کلی کشتی های خط پیما (با خط سیر منظم) و کشتی های آزاد پیما (با خط سیر نامنظم) تقسیم بندی نمود.
1-1- کشتی های آزاد پیما:
کشتی های آزادپیما، کشتی هایی هستند که در مسیر منظمی فعالیت نمی‌کنند و محموله را به هر نقطه‌ای که صاحب کالا بخواهد حمل می نمایند. معمولا این نوع کشتی ها برای هر نوع محموله قابل اجاره می باشند و ساختمان آن ها دارای طرح به خصوصی نمی باشد. نرخ یا کرایه حمل آنها بسته به شرایط عرضه و تقاضا تعیین می گردد. کشتی های خط نامنظم دارای برنامه از قبل تعیین شده نیستند و صاحبین کالا، مبدا و مقصد را مشخص می‌کنند، بنابراین امکان برنامه ریزی برای انبار و ذخیره کردن کالای دیگر توسط صاحب کشتی در همان مسیر وجود ندارد.
1-2- کشتی های خط سیری منظم:
این نوع از کشتی ها در نواحی مشخص شده بر اساس ضوابط تحت پوشش انجمن های کشتیرانی اجازه تردد دارند. در حقیقت تفاوت اصلی بین کشتی های سیر منظم و نامنظم در شیوه به کارگیری حمل محموله است. خطوط منظم از برنامه تعیین شده امتناع نمی کنند و این خصوصیت به صاحبین کالا و مسئولین عملیاتی کشتی این فرصت را می‌دهد تا بسته به نوع فعالیت شان برنامه‌ریزی دقیق را اجرا کنند. به همین دلیل کشتی های آزاد پیما معمولاً تنها یک نوع مشخصی از کالا را حمل نموده و این حمل کالا به صورتی است که عموماً تمام ظرفیت کشتی پر می شود. این کشتی ها دارای خصوصیات مهمی هستند که می توان به نظم و قاعده، تعرفه با ثبات و امکان حمل طیف وسیعی از کالاها اشاره نمود.
مزایای حمل و نقل دریایی
- هزینه کمتر نسبت به حمل و نقل هوایی و جاده‌ای
- قابلیت حمل محموله‌های حجیم
- مناسب برای حمل کالاهای گوناگون از جمله مواد خام، فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی
2- طبقه بندی بر اساس نوع فعالیت کشتی
جابجایی و انتقال انواع گازها، دانه های روغنی، کالاهای پر خطر و حساس، مواد غذایی، سنگ ها و ... از طریق حمل و نقل دریایی انجام می شود. به دلیل وجود کالاهای گوناگون و متفاوت نیاز به ساخت کشتی متناسب با حمل این کالاها از دیرباز وجود داشته است، به طوری که از قرن ۱۹ تاکنون کشتی ها در اندازه ها و طراحی های مختلف ساخته شده اند. کشتی ها به دلیل تنوع کشورها در حوزه محصولات تولیدی و مصرفی، ویژگی های محیطی و جغرافیایی، فرهنگ و سنت مردم دارای طبقه بندی مختلف می باشند.
طبقه بندی کشتی ها بر اساس نوع فعالیت آنها دشوار است. با توجه به نوع محموله و کالایی که کشتی ها حمل می کنند، این امکان وجود دارد که یک کشتی برای گروه و مصارف دیگری نیز مورد استفاده قرار بگیرد. با توجه به پیشرفت روز افزون در حوزه صنایع کشتیرانی هر یک از کشتی های جدید را می توان در یکی از این طبقه‌بندی‌ها جای داد. لازم به ذکر است که ساختمان ظاهری کشتی ها با یکدیگر مشابه بوده و همه کشتی ها دارای سکان، درب انبار، موتورخانه و دیگر بخش ها هستند.
پیشرفت روز افزون در صنعت کشتی سازی و افزایش نیاز کشورها به کشتی هایی با کارایی بیشتر باعث شده در هر مقطع زمانی محصولی جدید با کارایی و امکانات بیشتر به بازار عرضه شود که از قابلیت بیشتری نسبت به ناوگان های گذشته برخوردار هستند. با وجود این، هر کشتی در یکی از پنج نوع کشتی های تحقیقاتی، کشتی های ماهیگیری، کشتی‌های نظامی، کشتی های خدماتی و کشتی های تجاری جای خواهد گرفت. در ادامه کشتی‌های تجاری را مورد بحث و مطالعه قرار می دهیم.
2-1- کشتی های حمل بار فله خشک:
این کشتی ها دارای موتور محرکه ای در قسمت عقب بدنه بوده و دارای انبار های بزرگ مخصوص حمل کالای فله می باشند. انبارها توخالی تک طبقه و به شکل قیف بوده و درب های آنها بر روی عرشه تعبیه شده است. این گونه از کشتی ها بیشترین حجم حمل کالا از قبیل سنگ آهن، زغال سنگ و غلات را در جهان دارد.
2-2- کشتی های حمل سنگ معدن:
در کشتی هایی که صرفا برای حمل سنگ معدن استفاده می شوند حجم کمتری از انبار کشتی به دلیل وزن زیاد کالای مربوط اشغال می شود. طراحی این کشتی ها بایستی از استانداردهای خاص برخوردار باشد. کشتی های حمل سنگ معدن به دلیل تراکم بالای محموله سنگ معدن بسیار سنگین هستند. امروزه تعداد خیلی کمی از انواع بزرگ این کشتی ها ساخته می شود چون بنادر کمی در دنیا وجود دارند که ظرفیت پذیرش کشتی با این اندازه را داشته باشند.
2-3- کشتی های حمل مرکب (کالای خشک و مایع):
این گونه از کشتی ها علاوه بر حمل کالاهای فله خشک می توانند محصولات مایع را نیز حمل نمایند. کشتی های حمل مرکب با هدف حمل محموله فله تر و خشک طراحی شده و در صورت لزوم هر دو به طور همزمان در مخازن مجزا نگهداری می شوند. حامل های مرکب مستلزم طراحی خاصی هستند. استدلال اولیه برای ساخت این کشتی‌ها این بود که با قبول هزینه اضافی ۱۵ تا ۲۰ درصد در طراحی و ساخت می توان در مسیر بندر تخلیه تا بندر بارگیری بعدی، اقدام به بارگیری محصولات دیگری نمود و کشتی ها دیگر مجبور نخواهند بود فواصل زیادی را بدون بار تردد کنند؛ با وجود این تعداد کمی کشتی موفق به انجام این کار شده اند.
2-4- کشتی های حمل بار فله مایع:
این نوع کشتی با هدف حمل یا ذخیره مایعات و گازها طراحی شده است. انواع مهم این مدل شامل تانکر نفت، مواد شیمیایی، گاز، روغن گیاهی و انواع مایعات می باشد.
2-5- کشتی های نفت کش (تانکر):
همانگونه که از نام تانکر مشخص است، نفت و محصولات نفتی مانند بنزین، گازوئیل و پارافین را حمل می کند. امروزه حدود یک سوم از ظرفیت کشتی های دنیا در اختیار نفتکش ها است. به دلیل استفاده از پمپ، بارگیری و تخلیه در این نوع کشتی سریعتر انجام می شود. این تانکر به دو نوع تانکر حمل فرآورده های نفتی(کاربردی در انتقال مواد نفتی و شیمیایی) و تانکر حمل مواد خام (کاربردی در انتقال نفت خام از سایت حفاری به محل پردازش) تقسیم می شود.
2-6- کشتی های مخصوص حمل مواد شیمیایی:
این نوع تانکر مناسب برای حمل انواع مواد شیمیایی بوده و با هدف حفظ و انتقال مواد شیمیایی طراحی شده است. بدنه مخازن اینگونه کشتی ها از دو جداره تشکیل شده که اولی با فلز ضد زنگ و مقاوم در برابر اسید با پوششی از ورقه های شیشه ای و دومی از جنس فلز معمولی می باشد.
2-7- کشتی های حمل گاز طبیعی مایع:
درگذشته به دلیل اینکه گاز ها دارای حجم زیادی بوده و کشتی ها برای حمل آن ها متحمل هزینه زیاد می شدند، گاز را به مایع تبدیل می کردند تا حمل آنها توسط کشتی ها راحت تر شود. با پیشرفت در صنعت کشتی‌سازی امروزه این کشتی ها با نصب دستگاه های سرد کن (تبدیل گاز به مایع) و دو جداره نمودن مخازن، امنیت را بالاتر برده اند. برای ایجاد استحکام بیشتر جداره داخلی مخازن را از فلز کاملاً ضد زنگ و جداره بیرونی را از فلزی معمولی می سازند. برای جلوگیری از تبدیل گاز به مایع بر اثر تکان خوردن کشتی در دریا، مخازن گاز را به شکل بیضی ساخته و سیستم های سرد کننده نصب می کنند.
2-8- کشتی های مخصوص حمل احشام:
این کشتی ها معمولا برای حمل گوسفند، شتر، گاو و سایر دام های زنده مورد استفاده قرار می گیرند. کشتی های حمل دام مانند پارکینگ چند طبقه، توسط سکوهایی به یکدیگر ارتباط داشته و برای تردد احشام در آنها از سطوح شیبدار استفاده می شود. این گروه از کشتی ها یا از ابتدا به همین منظور طراحی و ساخته شده اند یا بازسازی شده سایر کشتی ها هستند تا برای حمل حیوانات زنده به کار گرفته شوند. با توجه به مقررات، حیوانات زنده ممکن است به عنوان بخشی از محموله در کلاس های مختلف کشتی حمل شوند. این روش ترابری در گذرگاه‌های کوتاه دریایی رایج است و معمولاً تعداد کمی از حیوانات را شامل می شود.
2-9- کشتی های ماشین بر:
کشتی های ماشین بر نوع تخصصی کشتی های رو-رو می باشد که با داشتن عرشه های متحرک که "دک" نام دارد قادر است تا ۶۰۰۰ اتومبیل یا انواع خودرو را حمل نماید. طراحی این کشتی ها به شکلی است که قابلیت بارگیری تا حداکثر ظرفیت را داشته و بتواند هر خودروی قابل حرکتی را در خود جای دهد.
2-10- کشتی های کانتینربر:
منظور از کشتی کانتینربر کشتی هایی هستند که به صورت تخصصی صرفاً به حمل کانتینر پرداخته و نوع ساخت و شکل انبارهای آن ها، سلولی و استاندارد مخصوص برای نگهداری کانتینر ساخته میشود. ساختمان این گونه از کشتی ها همانند جعبه باز است که کانتینر ها در آن به ردیف ها و ستون های منظم چیده شده و در انبارهای آنها تسمه آهنی به شکل عمودی قرار می‌گیرد تا کانتینرها از بالا به پایین در بین این تسمه ها چیده شوند. وظیفه تسمه این است که از انحراف کانتینرها در زمان حرکت کشتی در مسیر جلوگیری نماید و زمانی که کانتینر ها در جای خود قرار گرفتند، آنها را از طرفین در جای خود ثابت نگه دارند. در این گونه کشتی ها درب های انبار به شکلی تقویت می شوند تا بتوانند روی آن کانتینرها را بارگیری کنند. در کشتی های جدیدتر با توجه به طرح کلی فضا، یکپارچه بودن اندازه کانتینر و انبار و مجزا بودن آنها شاهد افزایش سرعت تخلیه و بارگیری کالا هستیم.
نتیجه‌گیری:
با توجه به رشد روزافزون تجارت بین‌المللی و نقش حیاتی حمل و نقل دریایی در جابجایی کالاها، آشنایی با انواع کشتی‌ها و کارکردهای آنها بسیار مهم است. لجستیک ایران با ارائه خدمات حمل و نقل دریایی با بهترین کیفیت و قیمت، همراه شما در مسیر تجارت جهانی خواهد بود.
مقاله مرتبط: پیشنهاد می شود مقاله حمل و نقل دریایی از چین به ایران نیز مطالعه شود.
لجستیک ایران با افتخار پاسخگوی نیازهای تجار و متقاضیان حمل و نقل دریایی می باشد. همین حالا جهت دریافت خدمات با ما تماس بگیرید.
